వరాహస్వామి ఆలయం పుష్కర్

శ్రీమహావిష్ణువు వరాహావతారము దాల్చుటకు పురాణకధ ఉన్నది. జయవిజయులు వైకుంఠమునకు ద్వారపాలకులు. శ్రీమహావిష్ణుపై అమితభక్తికలవారై స్వామిదర్శనార్ధము వచ్చువారిని వైకుంతములోనికి పంపేదివారు. ఒకపర్యాయము బ్రహ్మకుమారులు మహాఋషులు అయిన సనకకుమార, శాంతనకుమార, సనందనకుమార మరియు సనాత్కుమార విశుమూర్తిదర్శనమునకు రాగా స్వామిఏకాంతములో నుండుటవలన జయవిజయులు వారిని లోనికివెళ్లకుండా ఆపారు. అందుకుఆగ్రహించిన బ్రహ్మకుమారులు వారిని మానవులుగాజన్మించమని శపించినారు. ఆప్పుడు విష్ణుమూర్తివచ్చి తనపై భక్తితోవారు నిలిపినారుకావున శాపము ఉపసంహరించగొరినాడు. బ్రహ్మకుమారులు ఉపసంహరించుట వీలుకాదనిచెప్పగా ఏడుజన్మలు మానవులుగా జనించిననూ లేదా మూడుజన్మలు రాక్షసులుగా జన్మించి తనచే సంహరింపబడినట్లు శాప ఫలితము అనుగ్రహించినాడు జయవిజయులు విష్ణువును వదలిఉండలేక మూడుజన్మలు రాక్షసులుగా జనించి విష్ణువుచే సంహరించబడి శాపఫలితము అనుభవించుటకు అనుమతికోరినారు. ముందుగా హిరణ్యాక్ష, హిరణ్యకశిపులుగా అటుపిమ్మట శిశుపాల దంతవక్తులుగా చివరిగా రావణ కుంభకర్ణులుగా జనించి శ్రీహరిచే సంహరించబడి వైకుంఠము చేరినారు.                                                 

హిరణ్యాక్షు హిరణ్యక్షిపులుగా జనించినప్పుడు హిరణ్యాక్షుని శ్రీహరి వరాహారూపములోనూ హిరణ్యకశిపుని నృసింహ రూపములోనూ సంహరించినాడు. హిరణ్యాక్షుడు బ్రహ్మనుగూర్చి తపముచేసి దేవతలచేతను, మనుషులచేత, రాక్షసులచేత జంతువులచేత మరియు దెయ్యములచేత మరణములేకుండా వరముపొందినాడు. కానీ అడవిపందిని మరచినాడు. హిరణ్యాక్షుడు భూదేవిని పాతాళ లోకమునకు తీసుకొనిపోయినాడు. బ్రహ్మ విష్ణువును ప్రార్ధించగా విష్ణువు ముక్కురంద్రములనుండి ఒక ఆడవిపంది రూపములో ఉద్భవించి అంతకంతకూ పెరిగి సముద్రమునందున్న భూదేవిని తనకోరలపై పైకితీసుకొనివచ్చి హిరణ్యాక్షునితో అవిశ్రాంతముగా యుద్దముచేసి సంహరించినాడు.

ఆలయ ప్రాంగణము నిశ్శభ్దముగానుండి సామూహికధ్యానమునకుగాని చేసుకొనుటకు ఒక్కరు ప్రశాంతముగా ధ్యానము చేసుకొనుటకు అనువుగానుండును. శ్రీమహావిష్ణువు అవతారములలో వరాహావతారమునకు సంబంధించిన ఆలయమైననూ ఇందు బ్రహ్మ, విష్ణు మరియు శివవిగ్రహములు మూడునుకలవు. ఆలయమునకు అనేకమార్లు మరమ్మత్తులుజరిగి ఆలయమునకు పూర్వవైభవముతెచ్చుటకు కృషిచేయబడినది. చారిత్రకగుర్తులు చక్కగాకాపాడబడినవి. ఆలయముఎత్తు సుమారు 150 అడుగులు.  

ఆలయమందు ప్రధానదైవము వరాహస్వామి మరియు అమ్మవారిని పుండరీకవల్లిగా పిలిచేదరు. గరుఢ హిందూ దేవతల విగ్రహములు ఉన్నవి. రాజస్థాన్ మార్వాడీసంప్రదాయములో రాళ్ళతోనిర్మించిన ఆలయం అందముగా ఉంటుంది. అతిపెద్ద ప్రహారీగోడ రాళ్ళతోనిర్మించబడి ఆలయమునకు రక్షణగా ఉంటుంది. ఆలయగోడలపై కుడ్యస్థంబాలు, ప్రవేశద్వారములు మరియు వింజామరలు తదితరములు చెక్కబడిఅందముగా ఉంటాయి విశాలమైన మరియు అలంకరించబడిన గర్భాలయంలో రెండుఅడుగులఎత్తుతో ప్రధానదైవము వరాహస్వామివిగ్రహం దర్శనంఇస్తుంది. ఆలయములో సొగసైననిర్మాణమునందు ఆభరణములు అందముగామలచబడ్డవి. గోపురము, తెల్లనిగొడలు మరియు స్తంభములతో సహామొత్తం ఆలయం నిర్మాణంఅపురూపంగా ఉంటుంది. ఏడుకిలోమీటర్ల మార్గము ఆలయమును పుష్కరసరస్సు స్నానఘట్టములతో కలుపుతుంది.